کد مطلب:1495 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:29

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

دكتر علي شريعتي چه نگرشي نسبت به روحانيت داشتند و نظر حضرت امام خميني(ره) و ديگر بزرگان نسبت به ايشان چه بود؟

ديدگاه شخصيت هاي علمي، ديني و سياسي در مورد شريعتي متفاوت و گاهي متضاد است.

برخي در ضديت با او چنان راه افراط طي كرده اند كه او را بي دين، وابسته و مرتبط به ساواك (سازمان جاسوسي شاه) دانسته اند.[5]

بعضي نيز آن چنان تقديسش نموده اند كه در بُعد كلامي او را اسلام شناس نمونه و زبردست و در عرصة سياست از عوامل مهم سقوط رژيم شاه دانسته اند. شكي نيست كه او فردي انقلابي و متفكري دلسوز، و تلاش گري خستگي ناپذير بود كه قصد خدمت به دين و جامعه داشته و زبان و قلمش در بيداري افكار دانشجويان و طيف تحصيل كرده در عصر خودش مؤثر بوده است، اما برخي اشتباهات و ضعف ها در بيان و قلمش موجب شده كه همة آثارش قابل استفاده براي اقشار نباشد، بلكه فقط كساني از آن مي توانند استفاده كنند كه مباني ديني و اعتقادي را خوب فهميده اند و قدرت تحليل و تجزية مطالب و نقد بر كتاب را دارند.

آن اشتباهات موجب گرديد كه برخي از شخصيت ها و علما در برابر وي موضع گيري كنند. مهم ترين اشتباهات و ضعف هاي وي عبارت بود از:

1_ بسياري از پايه ها و مباني اعتقادي و انديشة سياسي و فلسفي وي از مطالعاتش در اروپا شكل گرفته و با توجه به اين كه، مطالعاتش از عمق لازم و تخصص حرفه اي كافي برخوردار نبوده و همة منابع اصيل شيعه نيز در دسترسش نبوده يا مورد استفاده قرار نگرفته، اشكالاتي در بعضي آثارش وجود دارد كه مورد نقد برخي از شخصيت ها چون شهيد مطهري ره قرار گرفته است.3[6]

2_ يك بُعدي نگري: با توجه به تخصصش در جامعه شناسي و تحصيلاتش در غرب،تلاش كرد اسلام را بيشتر در بعد اجتماعي و حركت هاي سياسي و مبارزه جويانه مطرح سازد.

3_ بي توجهي به شرايط زمان: نگرش تك بُعدي او به مسائل موجب گرديد كه نتواند موضع گيري ها و حركت هاي علما و فعالان عرصة دين وسياست را در اوضاع مختلف ازمنه بشناسد و تجزيه و تحليل كند. از اين رو به برخي از علماي بزرگ اسلامي تاخته است. امام خميني ره در مورد اهانت شريعتي به علامه مجلسي ره فرمود: كساني كه علامه مجلس را نسبت درباري مي دهند، چون شرايط و وضعيت زماني و اهداف او را نشناخته اند اين اظهارات را مي كنند. اين ها از تاريخ اطلاع دقيقي ندارند.

ديدگاه شهيد مطهري و شهيد بهشتي و مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي حفظه الله تعالي نسبت به دكتر شريعتي ديدگاه اعتدال بود. با شريعتي ارتباط و مجالست و مذاكره داشتند. اشتباهات او را به وي تذكر مي دادند و گفته ها و آثار او را نقد مي كردند، ولي در عين حال او را انساني متفكر، انديشمند و دلسوز مي دانستند.[7]

شريعتي خود به نادرست و اشتباه بودن برخي مطالب در آثارش معترف بود، لذا پيش از مسافرت به خارج از كشور _ كه منجر به فوت وي شد _ از دامشند فرزانه جناب آقاي محمد رضا حكيمي مي خواهد كه آثار و كتاب هايش را مورد بررسي و اصلاح قرار دهد. محمد رضا حكيمي مي گويد: مصمم بودم كه اين كار را انجام دهم، اما دخالت برخي از افراد و طرفداران متعصب شريعتي در چاپ و انتشار بي ظابطة آثارش، موجب گرديد از تصميم خود منصرف شوم، در هر حال مرحوم شريعتي مطالب تازه و پرچاذبه اي نيز داشته است. البته بعضي از افراد بيش از حد تعصب و حساسيت نشان داده اند يا به خاطر عدم اطلاع و يا تحريك شده بودند و گرنه اينگونه اشتباهات را ديگر متفكران نيز داشته اند.

[5]به كتاب آقاي شريعتي و انقلاب اسلامي در اسناد ساواك ايران، نوشتةمركز اسناد انقلاب اسلامي؛ و كتاب تحليلي از نهضت امام خميني ره، نوشتة حميدروحاني مراجعه شود.

[6]نقد شهيد مطهري ره به برخي نوشته هاي شريعتي را در كتاب استاد مطهريو روشنفكران از انتشارات صدرا جستجو كنيد.

[7]به آرشيو روزنامة جمهوري اسلامي در خرداد سال هاي 58 _ 59 و 60 مراجعهشود.